ΔΑΚΟΣ – Ο ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΟΣ ΕΧΘΡΟΣ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ (Β’ Μέρος: Διάγνωση και Αντιμετώπιση)
Δείτε το μέρος Α’
ΔΙΑΓΝΩΣΗ
Για να αποφευχθεί η εκτεταμένη χρήση γεωργικών φυτοφαρμάκων και να καταστεί δυνατή η έγκαιρη διάγνωση της προσβολής καρπών από δάκο, καθώς και η σοβαρότητά της, είναι απαραίτητη η συνεχής&επιμελής παρακολούθηση των δέντρων από Γεωπόνο. Αυτός γνωρίζοντας το ιστορικό του χωραφιού αναφορικά με προσβολές προηγούμενων ετών, τις καιρικές συνθήκες της προηγούμενης και της τρέχουσας χρονιάς, καθώς και με τη χρήση εντομοελκυστικών παγιδών, θα μπορέσει να βγάλει ασφαλές συμπέρασμα για την ένταση της προσβολής(σε αρχικό στάδιο), ώστε να αποφανθεί για τη χρήση ή μη χημικών φυτοφαρμάκων.
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ
Ο δάκος είναι ένα από τα πιο δύσκολα καταπολεμήσιμα έντομα. Έχουν δοκιμασθεί πειραματικά στο παρελθόν οι βιολογικοί τρόποι καταπολέμησής του 1) μέσω χρήσης του υμενόπτερου Opius concolor (οικογένειας Braconidae) , το οποίο παρασιτεί την προνύμφη του δάκου, αδρανοποιώντας την και 2) μέσω εξαπόλυσης στη φύση στείρων αρσενικών δάκων(η στείρωσή τους έγινε εργαστηριακά, με ακτινοβολία), ώστε η σύζευξή τους με τα θηλυκά να μην έδινε απογόνους(θα υπήρχε δηλαδή το νύγμα στους καρπούς, αλλά χωρίς κάποια άλλη ζημιά εντός του καρπού). Και οι δύο παραπάνω τρόποι κρίθηκαν ως μη ικανοποιητικοί και ως μη εύκολα εφαρμόσιμοι για αποκλειστικά βιολογική αντιμετώπιση του δάκου. Στον πρώτο αφενός ήταν υψηλό το κόστος εκτροφής του παρασίτου του δάκου, αφετέρου υπήρχε περιορισμός ως προς τη χρήση του σε χωράφια που δεν γειτνιάζουν με άλλα στα οποία γίνεται χημική καταπολέμηση του δάκου. Στον δεύτερο τρόπο λόγω της μαζικής εκτροφής των στείρων αρσενικών σε τεχνητό θρεπτικό υπόστρωμα, υπήρχε αλλαγή συμπεριφοράς τους μετά την εξαπόλυσή τους στη φύση.
Από τις βιολογικές μεθόδους που μπορούν να χρησιμοποιηθούν πλέον και να δώσουν κάποιο θετικό αποτέλεσμα είναι η χρήση κάποιων βιολογικών φυτοπροστατευτικών προϊόντων (πχ φυσικές πυρεθρίνες), καθώς και η χρήση εντομοελκυστικών παγιδών. Βιολογικά σκευάσματα μπορούν να χρησιμοποιηθούν όπως και τα αντίστοιχα χημικά φυτοφάρμακα, είτε με προληπτικούς ψεκασμούς (πριν την προσβολή), είτε με θεραπευτικούς ψεκασμούς (κατά τα αρχικά στάδια προσβολής από δάκο). Η διαφορά με τα χημικά φυτοφάρμακα είναι ότι τα βιολογικά ενεργούν εξωτερικά στον καρπό, ενώ κάποια από τα χημικά φυτοφάρμακα που είναι διασυστηματικά εισχωρούν εντός του καρπού, θανατώνοντας έτσι τις προνύμφες και μέσα στους προσβεβλημένους ήδη καρπούς.
Όσον αφορά τις εντομοελκυστικές παγίδες, παλαιότερα χρησιμοποιούνταν κίτρινου χρώματος παγίδες, οι οποίες δεν χρησιμοποιούνται πλέον, καθώς σε αυτή την περίπτωση ελκύονταν και ωφέλιμα για τα δέντρα&τους καρπούς έντομα. Τώρα πια γίνεται η χρήση ελκυστικών ουσιών, όπως ανθρακική αμμωνία , φερομόνη φύλου κλπ.
Δυστυχώς όμως σε χρονιές που ο πληθυσμός του δάκου είναι αυξημένος λόγω καιρικών συνθηκών & θερμοκρασιών, ο βιολογικός τρόπος καταπολέμησής του, και ειδικότερα η χρήση παγιδών, δεν είναι τόσο αποτελεσματικά. Σε αυτή την περίπτωση , απαιτούνται σίγουρα προληπτικοί ψεκασμοί (δολωματικού τύπου) και στη συνέχεια και θεραπευτικοί, κυρίως με τη χρήση χημικών φυτοφαρμάκων.
Έτσι ο αποτελεσματικότερος τρόπος καταπολέμησης του δάκου είναι μέσω της χρήσης χημικών φυτοφαρμάκων, κάτι το οποίο θα εξασφαλίσει με σιγουριά την παραγωγή του έτους, όχι όμως και την καθαρότητα του καρπού και του λαδιού από κατάλοιπα φυτοφαρμάκων. Όσο προχωρά η ωρίμανση του καρπού, τόσο περισσότερα κατάλοιπα φυτοφαρμάκων θα υπάρχουν μέσα σε αυτόν από τους τελευταίους ψεκασμούς. Για εκείνη την περίοδο , ανάμεσα στα χημικά φυτοφάρμακα που θα χρησιμοποιηθούν, προτείνεται η χρήση εκείνων που έχουν δραστικές ουσίες υδατοδιαλυτές σε σχέση με εκείνα που έχουν λιποδιαλυτές, ώστε στην περίπτωση που οι καρποί προορίζονται για λάδι, να απορριφθεί η μεγαλύτερη ποσότητα φυτοφαρμάκου που περιέχεται στον καρπό μέσω της υδάτινης φάσης κατά την εξαγωγή του λαδιού.
Βέβαια, μπορεί η χρήση χημικών φυτοφαρμάκων να αποτελεί τον πιο εύκολο και σίγουρο τρόπο για τη διασφάλιση της παραγωγής, παραμένει όμως και ο πιο βλαβερός & επικίνδυνος τρόπος τόσο για την υγεία του ανθρώπου, όσο και για το περιβάλλον. Παράλληλα με τη χρήση χημικών φυτοφαρμάκων θανατώνονται εκτός από το δάκο, και ωφέλιμα έντομα, με αποτέλεσμα να παρατηρείται σε επόμενες καλλιεργητικές περιόδους έξαρση και άλλων ασθενειών & εχθρών της ελιάς. Ο σωστός συνδυασμός βιολογικής & χημικής καταπολέμησης, με όσο το δυνατόν μικρότερης & ορθότερης χρήσης της τελευταίας, θα διασφαλίσει και την παραγωγή του έτους, αλλά και την περιορισμένη συγκέντρωση φυτοφαρμάκων στους καρπούς και στο λάδι.